Chân thực, giản dị và bất toàn – đó là nghệ thuật của Wabi Sabi.

Chân thực, giản dị và bất toàn – đó là nghệ thuật của Wabi Sabi.

Wabi Sabi là một triết lý thẩm mỹ đặc trưng của Nhật Bản, có khởi nguồn từ phương pháp Thiền của đạo Phật ở thế kỷ 12 và sau đó phát triển mạnh mẽ qua nghi thức trà đạo của thiền sư Sen no Rikyu, Wabi Sabi dần được yêu mến trong quan niệm thẩm mỹ của xứ sở hoa anh đào, nó tôn vinh sự không hoàn hảo, sự vô thường, và vẻ đẹp của sự giản dị. 

Wabi Sabi không chỉ là một phong cách thiết kế mà còn là một cách nhìn nhận cuộc sống, giúp con người học cách chấp nhận những khuyết điểm và trân trọng giá trị của mọi khoảnh khắc.

(Nguồn ảnh: Emo Wong)

1. Cội nguồn và ý nghĩa triết lý Wabi Sabi
Nguồn gốc:
Wabi Sabi xuất hiện từ thời kỳ Heian (794–1185), phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ Muromachi (1336–1573) nhờ ảnh hưởng của trà đạo Nhật Bản. Triết lý này chịu tác động lớn từ tư tưởng Zen, với trọng tâm là sự vô thường (無常 mujō), vô ngã (空 kū), và khổ đau (苦 ku).

Ban đầu, Wabi liên quan đến sự cô độc và tĩnh lặng của cuộc sống nông thôn, còn Sabi biểu thị sự lão hóa và vẻ đẹp do thời gian mang lại. Theo thời gian, hai khái niệm này được kết hợp để miêu tả một lối sống và cách nhìn nhận vẻ đẹp thông qua sự không hoàn hảo.

(Nguồn ảnh: quietminimal)

Ý nghĩa của từ Wabi Sabi:
Wabi (侘び): Ban đầu, Wabi mang ý nghĩa về sự cô đơn, hoang vắng, và tĩnh lặng của cuộc sống tách biệt khỏi thế giới vật chất. Qua thời gian, khái niệm này được mở rộng để chỉ sự thanh tịnh, giản dị, và hòa hợp với thiên nhiên. Wabi tôn vinh những thứ mộc mạc, không hoàn hảo, nhưng lại chứa đựng chiều sâu cảm xúc.

Sabi (寂び): Là sự tĩnh lặng, hoài niệm và vẻ đẹp của thời gian. Sabi gắn liền với sự lão hóa, những dấu vết thời gian để lại trên vật thể, như gỗ mòn, gốm nứt hay màu sắc phai nhạt. Thay vì xem đây là sự xuống cấp, Sabi nhìn nhận đó là biểu hiện của lịch sử và câu chuyện riêng.

Khi kết hợp, Wabi Sabi mang đến một triết lý về vẻ đẹp tự nhiên, không hoàn hảo, và vô thường.

Leonard Koren, tác giả cuốn Wabi-Sabi for Artists, Designers, Poets & Philosophers, định nghĩa:

"Wabi Sabi là vẻ đẹp của những thứ không hoàn hảo, vô thường và không đầy đủ. Nó là vẻ đẹp của những thứ khiêm tốn và giản dị."

2. Các nguyên tắc cốt lõi của Wabi Sabi
2.1. Sự bất toàn (Imperfect)

Wabi Sabi chấp nhận và tôn vinh những khuyết điểm, sự không đối xứng và dấu vết thời gian. Nguyên tắc này nhấn mạnh rằng vẻ đẹp không nhất thiết phải hoàn hảo, mà có thể đến từ những thứ tưởng chừng "không đúng chuẩn".

Đặc điểm:

• Sự không hoàn hảo có thể được thể hiện qua hình dáng, kết cấu hoặc các vết tích trên vật thể.
• Nghệ thuật Kintsugi (hàn gốm bằng vàng) là ví dụ nổi bật, biến các vết nứt thành một phần của thiết kế, nhấn mạnh giá trị của sự tái sinh.

2.2. Sự vô thường (Impermanent)
Nguyên tắc này dựa trên tư tưởng Phật giáo về sự thay đổi liên tục của vạn vật. Tất cả mọi thứ đều biến đổi theo thời gian, và vẻ đẹp của chúng cũng thay đổi cùng với quá trình đó.

Đặc điểm:

• Wabi Sabi tìm kiếm vẻ đẹp trong sự tàn phai, lão hóa hoặc biến đổi.
• Các dấu hiệu như gỉ sét, vết nứt, hoặc sự bạc màu đều được xem là minh chứng cho sự sống và lịch sử của vật thể.

(Nguồn ảnh: quietminimal)

2.3. Đơn giản (Incomplete)
Wabi Sabi nhấn mạnh giá trị của sự đơn giản, loại bỏ những yếu tố không cần thiết để tập trung vào bản chất của vật thể hoặc ý tưởng.

Đặc điểm:

• Không cầu kỳ, không xa hoa; thay vào đó là sự mộc mạc và thuần khiết.
• Tối giản nhưng không khô khan, mang lại cảm giác hài hòa và yên bình.

(Nguồn ảnh: quietminimal)

3. Ứng dụng của Wabi Sabi trong đời sống
a. Kiến trúc và nội thất

• Không gian sống: Thiết kế nội thất Wabi Sabi thường ưu tiên các vật liệu tự nhiên như gỗ, đá, tre, hoặc đất sét. Những bức tường thô, sàn gỗ mộc, hay đồ nội thất thủ công được giữ nguyên các dấu vết tự nhiên.
• Đồ nội thất: Đồ dùng trong phong cách này không hoàn hảo, thường có dấu vết sử dụng hoặc được làm thủ công, như một chiếc ghế gỗ với vân gỗ tự nhiên hoặc một chiếc bình gốm có men rạn.
• Màu sắc: Tông màu trầm, trung tính như xám, nâu, trắng ngà, và xanh lá nhẹ tạo cảm giác tĩnh lặng và hài hòa với thiên nhiên.

(Nguồn ảnh: quietminimal)

b. Nghệ thuật và đồ thủ công

• Gốm sứ: Wabi Sabi đặc biệt nổi bật trong nghệ thuật làm gốm. Những sản phẩm không đối xứng, có vết rạn hay đường nét thô kệch được coi là đẹp.
• Tranh và thơ: Wabi Sabi xuất hiện trong các bài thơ Haiku với hình ảnh thiên nhiên và cảm xúc nhẹ nhàng. Các bức tranh thường mang sắc thái đơn giản, gần gũi.

c. Lối sống

• Chậm rãi và tự nhiên: Lối sống Wabi Sabi khuyến khích con người giảm bớt nhịp sống hối hả, tận hưởng những khoảnh khắc đơn giản như uống trà, ngắm hoàng hôn, hay cảm nhận không gian yên tĩnh.
• Tôn trọng thời gian: Thay vì tìm kiếm sự mới mẻ liên tục, Wabi Sabi dạy con người yêu thương những gì mình có, kể cả khi chúng đã cũ kỹ hoặc hao mòn.

(Nguồn ảnh: Elsewhere)

4. Kỹ thuật Kintsugi: Biểu tượng của Wabi Sabi
Kintsugi là một nghệ thuật sửa chữa đồ gốm của Nhật Bản, trong đó các vết nứt được hàn gắn bằng vàng hoặc bạc. Thay vì che giấu khuyết điểm, Kintsugi tôn vinh chúng như một phần lịch sử của vật thể, thể hiện triết lý Wabi Sabi một cách trực quan nhất.

5. Wabi Sabi trong cuộc sống hiện đại

• Thời trang: Các thương hiệu như MUJI hay UNIQLO áp dụng nguyên tắc tối giản và sử dụng chất liệu tự nhiên.

• Thiết kế nội thất: Các kiến trúc sư như Tadao Ando đã sử dụng phong cách Wabi Sabi trong việc tạo ra các không gian đơn giản nhưng đầy cảm xúc.

Wabi Sabi không chỉ là một phong cách thẩm mỹ mà còn là triết lý sống. Nó nhắc nhở chúng ta rằng vẻ đẹp thật sự không nằm ở sự hoàn hảo, mà ở sự chân thật, tự nhiên và không trọn vẹn. 

Trong thế giới hiện đại, nơi con người thường chạy theo sự hoàn hảo, Wabi Sabi là lời nhắc nhở nhẹ nhàng để sống chậm lại, trân trọng những điều giản đơn và yêu thương chính bản thân mình.

"Wabi Sabi dạy chúng ta chấp nhận những bất toàn của cuộc sống và trân trọng sự tự nhiên, ngay cả khi nó không hoàn mỹ."’

-

Nguồn tham khảo:
https://www.wowweekend.vn/vi/blog/Wabi-sabi-Ve-dep-nguyen-ban-cua-van-vat-2012
https://www.tapchikientruc.com.vn/chuyen-muc/phong-cach-wabi-sabi-ve-dep-cua-su-khong-hoan-hao.html 
https://inas.vass.gov.vn/1388-wabi-sabi-moi-tuong-hop-giua-tham-my-truyen-thong-nhat-ban-va-thiet-ke-sinh-thai-hien-dai.html https://www.elledecoration.vn/decorating/inspiration/phong-cach-wabi-sabi-vo-thuong