Kiến Trúc Biểu Hiện: Nghệ Thuật Kiến Trúc Đầy Cảm Xúc và Sáng Tạo

Kiến trúc Biểu hiện (Expressionism) là một phong trào kiến trúc đặc sắc, xuất hiện vào đầu thế kỷ 20, chủ yếu ở châu Âu, đặc biệt là Đức, trong giai đoạn từ những năm 1910 đến 1930. Đây là một phần của trào lưu nghệ thuật Biểu hiện rộng lớn hơn, nhấn mạnh vào việc thể hiện cảm xúc, tâm lý và tinh thần thông qua hình thức nghệ thuật. Kiến trúc Biểu hiện không chỉ tập trung vào chức năng mà còn chú trọng đến việc tạo ra những hình khối ấn tượng, độc đáo và giàu tính biểu tượng.

Bối cảnh lịch sử:

Kiến trúc Biểu hiện xuất hiện trong bối cảnh xã hội châu Âu đầy biến động sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất. Sự bất ổn chính trị, kinh tế và xã hội đã thúc đẩy các nghệ sĩ và kiến trúc sư tìm kiếm những cách thức mới để thể hiện cảm xúc và tư tưởng của họ. Kiến trúc Biểu hiện phản ánh sự bất mãn với các quy tắc cổ điển và sự khát khao tạo ra những hình thức mới, đầy cảm xúc và biểu tượng.

Đặc điểm chính của Kiến trúc Biểu hiện:

1. Hình khối phi truyền thống:

Kiến trúc Biểu hiện thường sử dụng những hình dáng cong, xiên, không đối xứng và có tính điêu khắc cao. Các công trình thường phá vỡ quy tắc cổ điển, tạo ra những hình thức mới lạ và gây ấn tượng mạnh.

Ví dụ: Nhà hát Einstein Tower (Einsteinturm) ở Potsdam, Đức, được thiết kế bởi Erich Mendelsohn, có hình dáng cong, mượt mà, giống như một tác phẩm điêu khắc khổng lồ.

2. Chất liệu và kết cấu:

Các kiến trúc sư Biểu hiện thường thử nghiệm với các vật liệu mới như kính, thép và bê tông, tận dụng tính linh hoạt của chúng để tạo ra những hình dáng độc đáo.​

(Goetheanum, Thụy Sĩ -  Rudolf Steiner) 

Kết cấu công trình thường được thiết kế để thể hiện sự chuyển động và năng lượng.

(Anzeiger-Hochhaus) 

Ví dụ: Chilehaus ở Hamburg, Đức, được thiết kế bởi Fritz Höger, nổi tiếng với hình dáng giống như một con tàu, thể hiện sự sáng tạo trong việc sử dụng gạch và kết cấu thép.

Tính biểu tượng và cảm xúc:

Kiến trúc Biểu hiện không chỉ là nơi chứa đựng không gian sống mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, thể hiện những thông điệp tinh thần, xã hội hoặc chính trị. Các công trình thường mang tính ẩn dụ và gợi mở cảm xúc.

Ví dụ: Nhà thờ Grundtvig ở Copenhagen, Đan Mạch, được thiết kế bởi Peder Vilhelm Jensen-Klint, kết hợp giữa phong cách Biểu hiện và kiến trúc Gothic, tạo ra một hình ảnh độc đáo và ấn tượng.

Ánh sáng và màu sắc:

Ánh sáng được sử dụng như một yếu tố thiết kế quan trọng, tạo ra hiệu ứng thị giác mạnh mẽ.

( Nhà thờ Ronchamp (Chapelle Notre-Dame du Haut) – Pháp)

Màu sắc cũng được sử dụng để nhấn mạnh cảm xúc và tạo điểm nhấn.

Ví dụ: Trong các công trình kiến trúc Biểu hiện, ánh sáng tự nhiên và nhân tạo được sử dụng để tạo ra những hiệu ứng thị giác phức tạp và gây ấn tượng.

(Nhà thờ St. Joseph - Le Havre, Pháp - Auguste Perret) 

Các công trình tiêu biểu:

Nhà hát Einstein Tower (Einsteinturm), Potsdam, Đức (1921):

Thiết kế bởi Erich Mendelsohn, công trình này nổi tiếng với hình dáng cong, mượt mà, giống như một tác phẩm điêu khắc khổng lồ. Được xây dựng để nghiên cứu về thuyết tương đối của Albert Einstein, công trình này là một biểu tượng của sự kết hợp giữa khoa học và nghệ thuật.

Nhà thờ Grundtvig, Copenhagen, Đan Mạch (1921-1940):

Thiết kế bởi Peder Vilhelm Jensen-Klint, công trình này kết hợp giữa phong cách Biểu hiện và kiến trúc Gothic, tạo ra một hình ảnh độc đáo và ấn tượng.
Nhà thờ này được xây dựng để tưởng nhớ nhà thần học và nhà thơ Đan Mạch N.F.S. Grundtvig.

Sân vận động Olympiastadion, Berlin (1934) :

Mặc dù có yếu tố kiến trúc hiện đại, nhưng phần mặt dựng của sân vận động này mang dấu ấn của phong cách biểu hiện, đặc biệt là cách sử dụng các khối hình mạnh mẽ và cảm xúc trong thiết kế.

Ảnh hưởng và di sản:

Kiến trúc Biểu hiện đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử kiến trúc hiện đại. Mặc dù không phát triển rộng rãi như các phong cách khác (ví dụ như Chủ nghĩa Công năng hay Chủ nghĩa Hiện đại), nó đã mở đường cho sự tự do sáng tạo và thử nghiệm trong kiến trúc. Nhiều yếu tố của Kiến trúc Biểu hiện vẫn được tìm thấy trong các công trình đương đại, đặc biệt là trong các thiết kế mang tính điêu khắc và biểu tượng cao.

Tóm lại, Kiến trúc Biểu hiện là một phong cách độc đáo, kết hợp giữa nghệ thuật và kiến trúc, nhằm thể hiện những giá trị tinh thần và cảm xúc thông qua hình thức kiến trúc ấn tượng và sáng tạo.

Nguồn: Sưu tầm