Kiến trúc Deconstructivism

Kiến trúc Deconstructivism (hay còn gọi là Kiến trúc Giải kiến tạo) là một phong cách kiến trúc hiện đại xuất hiện vào cuối thế kỷ 20, nổi bật với những thiết kế phá vỡ các quy tắc truyền thống về hình khối, cấu trúc và không gian. Phong cách này thường tạo ra những công trình có hình dáng kỳ lạ, không đối xứng, và mang tính chất phi tuyến tính, gây ấn tượng mạnh mẽ về thị giác.

1. Nguồn gốc và bối cảnh ra đời

• Khái niệm "Deconstruction": Deconstructivism bắt nguồn từ triết học Giải kiến tạo (Deconstruction) của Jacques Derrida, một triết gia người Pháp. Triết lý này nhấn mạnh việc phá vỡ các cấu trúc truyền thống, thách thức các quy tắc và định kiến.
• Ảnh hưởng từ nghệ thuật và kiến trúc: Phong cách này cũng chịu ảnh hưởng từ các trào lưu nghệ thuật như Chủ nghĩa Lập thể (Cubism) và Chủ nghĩa Tương lai (Futurism), vốn đề cao sự phân mảnh và chuyển động.
• Triển lãm năm 1988: Deconstructivism chính thức được công nhận là một phong cách kiến trúc sau triển lãm "Deconstructivist Architecture" tại Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại (MoMA) ở New York, do Philip Johnson và Mark Wigley tổ chức. Các kiến trúc sư tham gia triển lãm bao gồm Frank Gehry, Zaha Hadid, Rem Koolhaas, và Daniel Libeskind.

2. Đặc điểm chính của Kiến trúc Deconstructivism

a. Hình khối phức tạp và không đối xứng

• Các công trình Deconstructivism thường có hình dáng kỳ lạ, không tuân theo quy tắc đối xứng hay hình học truyền thống.
• Các bề mặt và đường nét thường bị bẻ gãy, tạo cảm giác hỗn loạn nhưng có chủ đích.
• Ví dụ: Bảo tàng Guggenheim Bilbao của Frank Gehry với các đường cong phức tạp và lớp vỏ titan lấp lánh.

b. Phá vỡ cấu trúc truyền thống

• Deconstructivism thách thức các nguyên tắc kiến trúc cổ điển như sự cân bằng, tỷ lệ và trật tự.
• Các yếu tố kiến trúc như tường, sàn, trần có thể bị xoay chuyển, lệch lạc hoặc chồng chéo lên nhau.
• Ví dụ: Bảo tàng Do Thái Berlin của Daniel Libeskind với các đường cắt chéo và không gian bị bẻ gãy, tượng trưng cho sự hỗn loạn và đau thương trong lịch sử.

(Nguồn ảnh: Archdaily)

c. Tính chất động và phi tuyến tính

• Công trình mang cảm giác chuyển động, như thể đang trong quá trình biến đổi hoặc sụp đổ.
• Không gian được thiết kế để tạo ra trải nghiệm thị giác và cảm xúc mạnh mẽ.
• Ví dụ: Trung tâm Heydar Aliyev của Zaha Hadid với các đường cong mềm mại, tạo cảm giác như công trình đang chảy trôi.

(Nguồn: Archdaily)

d. Sử dụng vật liệu hiện đại

• Thường sử dụng các vật liệu như kính, thép, bê tông để tạo ra những hình khối phức tạp và sắc nét.
• Công nghệ tiên tiến được áp dụng để hiện thực hóa các thiết kế phức tạp.
• Ví dụ: Tòa nhà CCTV của Rem Koolhaas sử dụng kết cấu thép và kính để tạo ra hình dáng độc đáo, giống như một vòng lặp khổng lồ.
   

(Nguồn ảnh: Archdaily)

e. Không gian phi truyền thống

• Không gian trong các công trình Deconstructivism thường không tuân theo logic thông thường, tạo ra cảm giác bất ngờ và kích thích trí tưởng tượng.
• Ví dụ: Nhà khiêu vũ của Frank Gehry tại Prague với các khối nhà lệch nhau, tạo cảm giác như chúng đang nhảy múa.

​

3. Ảnh hưởng và ý nghĩa

• Thách thức truyền thống: Deconstructivism đặt câu hỏi về các quy tắc kiến trúc truyền thống, khuyến khích sự sáng tạo và tự do trong thiết kế.
• Kết nối với nghệ thuật: Phong cách này gần gũi với các trào lưu nghệ thuật hiện đại, tạo ra sự giao thoa giữa kiến trúc và nghệ thuật.
• Công nghệ tiên tiến: Deconstructivism thúc đẩy việc sử dụng công nghệ mới trong thiết kế và xây dựng, mở ra nhiều khả năng cho kiến trúc tương lai.

4. Các công trình tiêu biểu

a. Bảo tàng Guggenheim Bilbao (Tây Ban Nha) - Frank Gehry

• Thiết kế với các đường cong phức tạp và lớp vỏ titan lấp lánh.
• Công trình này đã giúp thay đổi bộ mặt của thành phố Bilbao, trở thành biểu tượng của kiến trúc đương đại.

b. Trung tâm Heydar Aliyev (Azerbaijan) - Zaha Hadid

• Với các đường cong mềm mại và không gian liền mạch, công trình này là một ví dụ điển hình của Deconstructivism.
• Thiết kế tạo cảm giác như một tác phẩm điêu khắc khổng lồ.

c. Bảo tàng Do Thái Berlin (Đức) - Daniel Libeskind

• Công trình với các đường cắt chéo và không gian bị bẻ gãy, tượng trưng cho sự hỗn loạn và đau thương trong lịch sử.
• Thiết kế mang tính biểu tượng cao, kể câu chuyện về lịch sử người Do Thái.

d. Tòa nhà CCTV (Bắc Kinh) - Rem Koolhaas

• Với hình dáng độc đáo giống như một vòng lặp khổng lồ, công trình này thách thức các quy tắc kiến trúc truyền thống.
• Kết cấu thép và kính tạo ra một hình ảnh ấn tượng giữa lòng thành phố.

e. Nhà khiêu vũ (Prague) - Frank Gehry

• Công trình với các khối nhà lệch nhau, tạo cảm giác như chúng đang nhảy múa.
• Thiết kế độc đáo này đã trở thành một biểu tượng của kiến trúc hiện đại.

5. Kết luận

Kiến trúc Deconstructivism không chỉ là một phong cách thiết kế mà còn là một tuyên ngôn nghệ thuật, thể hiện sự phá vỡ ranh giới và thách thức những định kiến về kiến trúc truyền thống. Với những hình khối phức tạp, không gian phi tuyến tính và sử dụng công nghệ tiên tiến, Deconstructivism đã mở ra một chương mới trong lịch sử kiến trúc, khơi gợi cảm hứng cho các thế hệ kiến trúc sư tương lai.

Nguồn: Tổng hợp