Nhà Thờ Đức Bà Sài Gòn – “Một biểu tượng bất tử, một kiệt tác trường tồn.”

Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn là một trong những biểu tượng nổi bật của Thành phố Hồ Chí Minh, có lịch sử xây dựng gắn liền với sự hiện diện của thực dân Pháp tại Việt Nam vào cuối thế kỷ 19. 

Đứng giữa lòng thành phố, nhà thờ Đức Bà đã trở thành một địa danh nổi bật ở Sài Gòn, chứng kiến ​​những sự kiện và thay đổi quan trọng trong thành phố.

1. Bối cảnh lịch sử: 

Sau khi chiếm đóng Nam Kỳ vào năm 1859, thực dân Pháp bắt đầu xây dựng các công trình nhằm thiết lập sự hiện diện văn hóa và tôn giáo của họ tại khu vực. Nhà thờ Đức Bà được xây dựng vào cuối thế kỷ 19, trong thời kỳ Sài Gòn là thuộc địa quan trọng của Pháp.

(Nhà thờ Đức Bà nhìn chính diện từ trên cao và quảng trường Pigneau de Béhaine vào năm 1955)

Công trình do kiến trúc sư người Pháp J. Bourard thiết kế, mang phong cách kiến trúc Romanesque kết hợp Gothic, đặc trưng bởi những mái vòm cao, cửa kính màu tinh xảo và không gian rộng lớn. Toàn bộ vật liệu xây dựng, từ gạch đỏ đến kính màu và khung sắt, đều được nhập khẩu trực tiếp từ Pháp.

Việc xây dựng Nhà thờ Đức Bà bắt đầu vào năm 1877 và hoàn thành vào năm 1880, với tổng chi phí xây dựng lên đến 2,5 triệu franc. Ban đầu, nhà thờ được đặt tên là Nhà thờ Chính tòa Đức Bà Vô Nhiễm Nguyên Tội.

(Nhà thờ Đức Bà nhìn chính diện từ trên cao và quảng trường Công xã Paris vào năm 2005)

2. Điểm nổi bật trong kiến trúc và thiết kế: Nhà thờ Đức Bà nổi bật với thiết kế độc đáo và tỉ mỉ.

Kiến trúc tổng thể: Công trình dài 93m, rộng 35m, và có chiều cao từ nền đến đỉnh mái vòm là 21m. Hai tháp chuông đôi của nhà thờ cao 58m, tạo nên hình ảnh uy nghiêm và nổi bật giữa trung tâm thành phố.

Gạch xây dựng: Gạch được sản xuất tại Marseille, Pháp, với khả năng chống rêu mốc và giữ được màu sắc tươi sáng qua thời gian, không cần trét vữa bên ngoài và giữ được màu sắc đỏ tự nhiên. Đến nay, nhiều viên gạch vẫn giữ nguyên màu sắc ban đầu, chứng minh độ bền vượt thời gian.

Nội thất: Nội thất của nhà thờ được thiết kế để chứa khoảng 1.200 người, với chiều dài 93 mét, chiều rộng 35 mét và chiều cao khoảng 21 mét. 

Gian chính dài, mái vòm cao, các cột trụ lớn và vòm cung nhọn tạo cảm giác trang nghiêm. Bàn thờ chính được đặt trang trọng với tượng Đức Mẹ Hòa Bình Các ghế gỗ đơn giản được sắp xếp theo hàng, cùng với sàn gạch bông tạo nên không gian ấm cúng. Các bức tượng điêu khắc và họa tiết hoa văn tinh xảo trên tường, cột thể hiện sự cầu kỳ và nghệ thuật.

Điểm nhấn kiến trúc khác là hệ thống kính màu được chế tác tinh xảo tại Pháp, mô tả các câu chuyện trong Kinh Thánh và hình ảnh của các vị thánh Công giáo làm tăng thêm vẻ đẹp đáng kinh ngạc của nhà thờ.

Tháp chuông và tượng Đức Mẹ Hoà Bình: 

Bộ chuông của Nhà thờ Đức Bà được lắp đặt vào năm 1895, 15 năm sau khi nhà thờ được xây dựng. Những quả chuông này được chế tạo tại Pháp và được vận chuyển qua cảng Sài Gòn. 

(Lối cầu thang để đi lên Tháp Chuông)

Chuông chính gồm 6 quả chuông lớn, mỗi quả có kích thước và âm thanh khác nhau, mang những âm sắc đặc biệt, tạo ra một bộ chuông hoàn hảo, được hãng đúc chuông Bollee chế tác vào năm 1879, tại Pháp, với những đường nét họa tiết rất tinh xảo. Bộ chuông nặng tổng cộng khoảng 30 tấn, được phối âm độc đáo với các cung: sol - la - si - do - re - mi.

Chuông của nhà thờ Đức Bà được đánh giá là bộ chuông lớn và có giá trị nhất Đông Nam Á.

Phía trước nhà thờ vào năm 1959, bức tượng Đức Mẹ bằng đá cẩm thạch trắng cao 4,6 mét, nặng 8 tấn, được tạc tại Rome và được Đức Giáo hoàng ban phước lành trước khi gửi đến Việt Nam. Tượng được đặt tên là Đức Mẹ Hòa Bình. Kể từ đó, nhà thờ chính thức mang tên Nhà thờ Đức Bà (Notre-Dame Cathedral). 

Với hình ảnh Đức Mẹ đứng trang nghiêm, tay cầm quả địa cầu, tượng trưng cho lời cầu nguyện hòa bình cho nhân loại.

Ý nghĩa lịch sử và văn hóa

Nhà thờ Đức Bà không chỉ là nơi hành lễ quan trọng của giáo phận Sài Gòn mà còn là chứng nhân lịch sử qua nhiều biến cố thăng trầm của thành phố. Đây là nơi các tín đồ Công giáo tập trung trong những dịp lễ lớn, đặc biệt là Lễ Giáng sinh, khi nhà thờ trở nên rực rỡ với ánh sáng và âm nhạc.

Với du khách, Nhà thờ Đức Bà là điểm đến không thể bỏ lỡ, mang lại cảm giác yên bình và cơ hội chiêm ngưỡng một trong những công trình kiến trúc tiêu biểu nhất của thời kỳ thuộc địa Pháp tại Việt Nam.

Hiện trạng và trùng tu

Trải qua hơn 140 năm, Nhà thờ Đức Bà hiện đang trong quá trình trùng tu lớn, bắt đầu từ năm 2017. Dự án này nhằm khôi phục những chi tiết kiến trúc bị xuống cấp, đồng thời bảo tồn giá trị lịch sử và văn hóa của nhà thờ, dự kiến đợt trùng tu này sẽ hoàn thành vào năm 2027. 

Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn không chỉ là một công trình kiến trúc đẹp mắt mà còn là biểu tượng của sự kết nối giữa lịch sử, văn hóa, và tôn giáo. Đây là nơi mọi người có thể cảm nhận vẻ đẹp của sự hòa quyện giữa nghệ thuật phương Tây và sự dung dị của con người Việt Nam.

Nguồn tham khảo:
https://thanhnien.vn/nha-tho-duc-ba-kiet-tac-kien-truc-138-nam-tuoi-giua-sai-gon-185746139.htm 
https://nhacxua.vn/nha-tho-duc-ba-kiet-tac-kien-truc-tram-nam-cua-sai-gon-qua-loat-anh-hiem/ 
https://www.vntrip.vn/cam-nang/nha-tho-duc-ba-sai-gon-15521 
https://nhacxua.vn/nha-tho-duc-ba-kiet-tac-kien-truc-tram-nam-cua-sai-gon-qua-loat-anh-hiem/